Gluren bij de buren in Nijmegen
Op 21 maart hadden we weer een zonnige excursie ter inspiratie, dit keer naar Nijmegen. We werden in de koele Stevenskerk warm ontvangen met koffie en thee door Theo Andriessen, directeur van de Stichting Stevenskerk en Marianne Schulte Kemna voorzitter van het Oecumenisch Citypastoraat Nijmegen. Theo nam ons mee in de doelen en organisatie van de particuliere Stichting Stevenskerk die de Stevenskerk beheert en Marianne heeft ons verteld over het ontstaan van de kerkelijke oecumenische gemeente die in de Stevenskerk diensten verzorgt. We sloten weer af met een fijne goed-georganiseerde lunch en keerden weer vol indrukken huiswaarts.
De Stevenskerk bestaat 750 jaar en is een monumentale kerk. De Stichting is eigenaar van het gebouw en beheert het sinds 1983. De Stevenskerk wordt als het kloppend hart van de stad gezien met een actuele maatschappelijke betekenis. De toekomst van dit monument hangt sterk af van een zo goed mogelijk gebruik van het gebouw en is niet los te zien van de toekomst van de gehele historische binnenstad. Vanuit deze visie gaat men de Stevenskerk de komende jaren restaureren, verduurzamen en beter toegankelijk maken. De kerk krijgt vloerverwarming, een warmtepomp en isolatie van de gewelven. Er is in de kerk een zijbeuk met een café met een externe uitbater. De kerk is 365 dagen per jaar open en is gratis toegankelijk. In 2024 waren er bijna 200.000 bezoekers naast de bezoekers die voor een speciale activiteit kwamen. Er werden in 2024 357 activiteiten georganiseerd.
Visie: De inrichting inspireert Nijmegenaren en toeristen en het laat zien dat erfgoed van iedereen is: democratisch, inclusief, actueel en maatschappelijk betekenisvol. Niet alleen de historische plek zelf of traditie, maar vooral ook de betekenis en het actuele gebruik ervan. Uitgangspunt is meerstemmigheid, co-creatie, participatie en burgerexpertise.
De activiteiten die georganiseerd worden in de kerk zijn in lijn met die gedachte en met respect voor het gebouw. Het gebouw moet echter ook wel iets aan de activiteiten toe te voegen hebben. Bij de inzet van het gebouw is de voorwaarde dat alle activiteiten die in de kerk plaatsvinden beter worden omdát ze in de Stevenskerk plaatsvinden (inhoudelijke, akoestisch, visueel, associatief) Het gebouw wordt daardoor een onderdeel van het programma. Voorbeelden hiervan zijn erediensten, popconcerten, orgelquiz, literaire preken, fantasy festival, Mattheus Passion, tentoonstellingen, koormuziek, vierdaagse feesten, Oekraïne festival.
Men durft daarbij out of the box te denken. De wederzijdse beïnvloeding kan ook andersom werken. De aanvraag van de Numaga Tattoo Conventie in de kerk leidde er bijvoorbeeld toe dat er ook een viering is waarvan de titel is ‘Op het lijf geschreven’ en nodigt bezoekers uit om stil te staan bij de betekenis van tatoeages als een vorm van expressie, geloof en verbondenheid. Hoe weerspiegelt lichaamskunst de ziel? Wat betekent het om je diepste overtuigingen letterlijk op je huid te dragen? Een voorbeeld van co-creatie en participatie. Stadskerken hebben naast een culturele en economische waarde ook een belangrijke maatschappelijke waarde. Cultuur en erfgoed kunnen een goede bijdrage aan maatschappelijk vraagstukken leveren en er ieder sterker van worden ( Berenschot onderzoek, 2023)
De cijfers:
- Er zijn ongeveer 4 betaalde krachten en ongeveer 85 vrijwilligers;
- Een masterplan voor verbouwing, verduurzaming en toegankelijkheid van 11 miljoen en een exploitatiebegroting van 700.000 euro,
- Er komt 195.000 structurele subsidie van de gemeente binnen, er zijn 1800 donateurs en 108 Steveniers ( donateurs die jaarlijks 365,- schenken) daarnaast nog publieksinkomsten van activiteiten en inkomsten uit verhuur.
Belangrijk voor het succes is dat je het motto ‘Kloppend hart van de stad’ steeds weer uitzet en waarmaakt. “Je moet het gewoon doen” aldus Theo.
Marianne vertelt als één van de gebruikers van de Stevenskerk over het Het Oecumenisch Citypastoraat (OCP). Dit is in 1974 begonnen onder de hoede van de Hervormde gemeente en de Rooms Katholieke kerk en heeft van af het begin diaconie in het DNA. In de loop van de tijd nam het aantal kerkleden af en was er ook geen financiële ruimte meer voor pastores. Het OCP is een vereniging met 100-150 leden die tot doel heeft om oecumenische diensten voor de stad in de Stevenskerk te verzorgen en is dus geen wijkgemeente meer. De vrijwilligers houden het OCP gaande. Er zijn 6 verschillende voorgangers die een klassieke liturgie verzorgen vanuit het oecumenische leesrooster. Daarnaast heeft men zich tot doel gesteld om tien keer per jaar een bijzondere viering te houden voor de stad en in nauwe samenwerking met partijen uit de stad, zoals daklozenzorg, mantelzorg, wetenschap. Sinds januari van dit jaar heeft men een partner in het Stadsklooster Mariken gevonden om samen daarmee de vieringen in de Stevenskerk voort te kunnen zetten.
Vanuit het idee: de wijkgemeenten Goede Herderkerk, Grote Kerk en Jachtlaankerk/Kapel Hoog Soeren willen meer voor ‘de stad’ doen. Welke vragen, activiteiten, thema’s zijn dan van belang? Hoe ziet het eruit, hoe pak je het aan?, zijn we vertrokken. We hebben door de excursies in Haarlem en Nijmegen veel inspiratie, indrukken opgedaan en voorbeelden van good-practice gezien. Uiteraard gebeurt er op andere plekken ook veel moois wat we kunnen meenemen. Binnenkort volgt er meer informatie over een bijeenkomst om met elkaar te spreken welke aspecten we aantrekkelijk vinden voor onze gezamenlijke toekomst, input voor het spoor van herschepping.
Angelique Visser, coördinerend ouderling
De ervaring opgedaan tijdens het bezoek aan de Sint Bavo in Haarlem kunt u lezen in het bericht ‘Gluren bij de buren in Haarlem‘