Gezichtsbepalend gebouw in de rustieke nederzetting Hoog Soeren
De schilderachtige Kapel Hoog Soeren aan de Klinkenberg is al meer dan 100 jaar een gezichtsbepalend gebouw in de rustieke nederzetting Hoog Soeren. Gelegen te midden van het Veluws natuurgebied op circa 75 meter boven de zeespiegel is het een van de hoogst gelegen protestantse kerkgebouwen van Nederland.
Kerkdiensten
Op deze unieke locatie worden in de maanden september tot en met mei als regel twee maal per maand kerkdiensten gehouden om 10.00 uur ‘s morgens. De data van deze diensten worden vermeld in het kerkrooster en in kerkblad ZICHT055.
In de maanden juni, juli en augustus is er elke zondag Onderwegkerk met korte diensten om 9.00 en 11.00 uur. Deze worden door een zelfstandige commissie geregeld en vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de wijkkerkenraad.
Interieur
De kapel is een prachtige ruimte met 120 zitplaatsen die voor vele doeleinden geschikt is. Sinds juli 2003 wordt ze door de gemeente Apeldoorn gebruikt als een van de locaties voor het voltrekken van burgerlijke huwelijken.
In het jaar 2000 is het gebouw geheel gerenoveerd en uitgebreid. Het bouwkundig ontwerp is van architectenbureau Vos ten Broeke van Wely uit Velp dat ook betrokken is geweest bij de renovatie van de Grote Kerk in Apeldoorn.Het interieur van de kerkzaal is naar een ontwerp van liturgisch vormgever P. van Dijk uit Warnsveld geheel vernieuwd. De kapel is voorzien van modern meubilair en centrale verwarming en in de nieuwgebouwde zijvleugel zijn een gelijkvloerse hoofdingang, garderobe, consistorie, keuken en invalidentoilet gerealiseerd. De preekstoel en het liturgisch centrum staan tegen de lange wand en de stoelen staan er in u-vorm omheen. Bij de ingang is een ontmoetingsruimte gecreëerd.
Honderd jaar Kapel Hoog Soeren
Op de plaats waar nu de kapel staat werden al vanaf 1892 godsdienstoefeningen gehouden in het oude bouwvallige boerderijtje van Cornelis Eikendal waarvan de binnenmuren voor dit doel waren weggebroken.
De eerste steen van de kapel is gelegd in augustus 1904 door de toen jongste leerlinge van de zondagschool Henderika van Laar. Op de voorgevel werd de tekst EVANGELISATIE LOKAAL DER NED. HERV. GEM. aangebracht. Boven de ingang bevond zich een luifel en achter op het zadeldak van het kerkschip stond een eenvoudige open dakruiter.
Al op zondagmiddag 6 november van dat jaar werd het gebouw officieel in gebruik genomen waarbij dominee Hattink van de Grote kerk in Apeldoorn sprak van “de spoedige vervulling van zijn ten vorigen jare geuite wens om een nieuw lokaal te Hoog Soeren te doen verrijzen, waar bijbellezingen, catechesatie en zondagscholen gehouden worden en waar ook de jongelingsvereniging en de Zangvereeniging bijeenkomsten konden houden”.
In het begin van de 20ste eeuw werd Hoog Soeren een gewild vakantieoord. Een van de eersten die er een zomerhuis bouwden was de architect S. Parqui, die veel voor de kapel gedaan heeft.
In 1920 bood hij, daartoe geïnspireerd door de watertonnetjes kruiende bewoners van Hoog Soeren, een door hem ontworpen glas-in-lood raam aan met een voorstelling van Jezus aan de bron met een samaritaanse vrouw. Het raam is uitgevoerd door atelier Wernink in Deventer.
In 1924 schonk de familie Parqui de kapel een luidklok met de inscriptie HIJ DIE U ROEPT IS GETROUW en een klok met wijzerplaat. Als voorwaarde werd gesteld dat iedere overleden Soerenaar zal worden uitgeluid tot aan de grens van Hoog Soeren. Hieraan wordt nog steeds gevolg wordt gegeven. Ook het rustieke hekwerk voor de kerk is een idee van Parqui.
In 1933 werd als aandenken aan de in dat jaar overleden heer Parqui naast de kerk een rode beuk geplant met daaronder een bordje “Parqui beuk uit liefde geplant, 15-4-33”. In 2002 is de beuk door een jonger exemplaar vervangen en bij het 100 jarig bestaan van de kapel in 2004 is het bordje herplaatst.
De Kapel na 1924
In 1933 is de kapel door de Hervormde Gemeente ingrijpend verbouwd door toevoeging van nieuwe portaaluitbouwen aan de voor- en de zijgevel met deuren in de Amsterdamse School stijl. Ook werd het gebouw aan de achterkant verlengd met een extra ruimte en kregen de gevels een pleisterlaag. De ruiter op het dak werd aangepast en kreeg haar huidige uiterlijk gekenmerkt door de koperen bekleding en tamboer.
De vensters werden voorzien van glas-in-lood ramen waarvan er vier de vier evangelisten verbeelden en andere vier achtereenvolgens Kerstmis, Goede Vrijdag, Pasen en Pinksteren symboliseren. Ze werden geleverd door H.G. Bokhorst te Deventer.
 |  |
 |  |
In de loop der jaren is de kapel voortdurend opgeknapt en verbeterd tot in 2000 een royaal legaat van de Soerense mevrouw Jannie Hoogheim de complete renovatie mogelijk maakte die resulteerde in de kapel in de huidige vorm zoals hierboven beschreven.
Kapel aangewezen tot Gemeentelijk Monument
De kapel, Hoog Soeren 44, is in maart 2005 bij besluit van burgermeester en wethouders van de gemeente Apeldoorn op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst.
Dit besluit is gebaseerd op advies van een extern bureau vanwege de architectonische kwaliteiten, de betekenis voor de wetenschap en de cultuurhistorische waarde van de kapel, die hieronder verkort zijn weergegeven.
a) Architectonische kwaliteiten: Een markante vormgeving bepaald door een eenvoudige bouwmassa met zadeldaken, witgepleisterde gevels, een klokkentorentje, de portaaluitbouw en de rondboogvensters met glas-in-loodramen. De vormgeving sluit aan bij het dorpse karakter van Hoog Soeren met haar kleinschalige bebouwing. De verbouwing van 1933 heeft diverse elementen toegevoegd onder invloed van de Amsterdamse School die typerend is voor het tweede kwart van de twintigste eeuw. Genoemd worden de toegangsdeuren en de oculusvensters met bakstenen lijsten. Het kerkje vormt door de opvallende verschijningsvorm en de prominente situering een beeldbepalend element in het dorp.
b) Betekenis voor de wetenschap: Het gebouw geeft een duidelijk beeld van de verschillende architectonisch-historische ontwikkelingen in de eerste helft van de twintigste eeuw. Het is een goede representant van eenvoudige kerkelijke architectuur binnen een kleinschalige gemeenschap. De glas-in-loodramen uit 1920 en 1933 geven een indruk van het werk van de ateliers Wernink en Bokhorst uit Deventer waardoor ze geleverd zijn.
c) Cultuurhistorische waarde: Het kerkje verwijst naar de historische ontwikkelingen die Hoog Soeren heeft doorgemaakt van de bijeenkomsten in het Jachthuis tot de boerderij van de familie Eikendal en de bouw van de huidige kerkzaal in 1904. Ook de relatie met de familie Parqui die verschillende elementen zoals de dakruiter en een glas-in-loodraam geschonken heeft draagt hieraan bij. De centrale plaats in het dorp de hoge ligging tegenover een open veld en de belendende bebouwing van kleine landhuizen en boerenschuren leidt tot een totaalbeeld waarin verschillende historische aspecten van Hoog Soeren tot uiting komen.
Het doet ons goed dat de gemeente Apeldoorn onze kapel op deze wijze beschermenswaardig heeft verklaard. Inmiddels is op de zijkant van het voorportaal van de kapel het groen-witte schildje aangebracht waaraan het gebouw als gemeentelijk monument herkenbaar is.